Quyền sử dụng hình ảnh phụ thuộc vào thoả thuận giữa các bên tham gia dự án. Chụp ảnh thương mại đôi khi chỉ có hai bên là người chụp ảnh và khách hàng, nhưng ở những dự án lớn thì còn có thêm rất nhiều thành phần trung gian. Đó có thể là công ty truyền thông (agency), người mẫu (talents), bên môi giới người mẫu (model agency). Chưa kể đến đạo diễn, stylist, chuyên gia trang điểm có thể thuộc ê-kíp chụp ảnh hoặc là đối tác thuê ngoài.

Hai khía cạnh của quyền sử dụng hình ảnh

Không chỉ có khách hàng mà tất cả những ai tham gia cũng đều có nhu cầu sử dụng hình ảnh từ buổi chụp. Bao gồm cả hình ảnh chính thức và hình ảnh hậu trường. Nhưng không phải ai cũng nghiễm nhiên được sử dụng những hình ảnh đó, dù chính tay họ tự chụp.

Có một câu chuyện ít gặp những cũng không ngạc nhiên là một người mẫu đã yêu cầu bên môi giới cũ của mình gỡ bỏ mọi hình ảnh của cô trên Facebook. Thông thường thì bên môi giới người mẫu cần sử dụng hình ảnh từ các dự án đã tham gia để quảng bá năng lực của mình. Họ thường là người trực tiếp trả tiền cho người mẫu và họ nghĩ đương nhiên mình được sử dụng những hình ảnh đó. Nhưng câu chuyện không đơn giản như vậy khi nó liên quan đến hai quyền khác: quyền nhân thân và quyền sở hữu trí tuệ.

Thứ nhất, về quyền nhân thân của người mẫu. Nếu muốn sử dụng hình ảnh cá nhân của người mẫu vào mục đích thương mại thì bạn phải nhận được sự đồng ý của bản thân người mẫu hoặc người giám hộ hợp pháp.

Thứ hai, quyền sở hữu trí tuệ các hình ảnh chính thức của buổi chụp có thể thuộc về người chụp hoặc khách hàng. Nếu muốn dùng thì bạn phải xin phép người sở hữu. Ngay cả khi bên môi giới người mẫu sử dụng ảnh hậu trường do chính mình chụp thì, liên quan tới bí mật truyền thông và quyền nhân thân, vẫn phải có sự đồng ý của khách hàng và người mẫu.

Quyền sử dụng hình ảnh chỉ đạt được thông qua thoả thuận

Như vậy, trước khi sử dụng hình ảnh, bên môi giới người mẫu phải được bên nắm quyền sở hữu trí tuệ cấp quyền sử dụng và được sự đồng ý của người mẫu.

Quyền lợi hiển nhiên của các bên là được nhận thù lao (trực tiếp hoặc gián tiếp) từ khách hàng cho dịch vụ của mình. Quyền sử dụng hình ảnh không phải là quyền lợi hiển nhiên mà phải thông qua thoả thuận cụ thể với từng bên. Thậm chí, dù là người thực sự đã chi tiền nhưng nếu không có thoả thuận rõ ràng về quyền sử dụng hình ảnh thì khách hàng vẫn có thể bị kiện vì người mẫu cho rằng việc sử dụng hình ảnh gây tổn hại tới họ.

Do vậy, để tránh rơi vào những tình huống khó xử hay kiện tụng, dù là bất kì bên nào, nếu muốn sử dụng hình ảnh thì bạn phải có được thoả thuận cụ thể với các bên liên quan. Và vì “lời nói gió bay” nên an toàn nhất vẫn phải là giấy trắng mực đen rõ ràng.